دیاگ چیست؟ و دیاگ زدن خودرو به چه معناست ؟

عیب یابی سیستم های برقی و موتوری خودروها با استفاده از ابزارهای نشان دهنده خاصی که به دیاگ تولز (Diagnostic tool) معروفند.

دیاگ (به انگلیسی: diagnosis) از کلمهٔ انگلیسی Diagnosis به معنی تشخیص گرفته شده است. در موتور خودروها حافظهٔ موقتی به نام ECU وجود دارد. با استفاده از دستگاه این کد شناسایی می‌شود و خطای ایجاد شده اصلاح می‌گردد یا در صورت نیاز قطعهٔ مورد نظر تعویض می‌شود. به این ترتیب وضعیت خودرو به حالت اولیه بازمی‌گردد.
به دنبال لزوم بکارگیری مدارات الکترونیک در خودروها و کاربردی شدن آن در صنعت خودروسازی، مدارات گوناگونی مخصوص خودرو طراحی و بکارگرفته شد (کامپیوترخودرو یا ECU)
عیب یابی این سیستم ها به دلیل پیچیدگیهایی که دارند مستلزم استفاده از ابزارهای خاصی هستند که به دیاگ تولز (Diagnostic tool) معروفند.
دیاگ که مخفف کلمه دایاگنوستیک ( Diagnostic ) است به نوعی عملیات خطایابی توسط دستگاه مخصوصی گفته میشود که اطلاعات را از کامپیوتر خودرو استخراج میکند و بعد از آنالیز کدهای خطا موجود در آن، میتوان به ایرادهای جزیی و کلی خودرو پی برد.

دستگاه دیاگ یا عبارت فارسی آن دستگاه عیب یاب دستگاهی است الکترونیکی که با کامپیوتر خودرو ارتباط دیجیتالی برقرار کرده و با دریافت برخی اطلاعات از آن تعمیرکار را برای عیب یابی خودرو کمک می‌کند. دستگاه دیاگ یک دستگاه جادویی نیست و بیشتر زحمت عیب‌یابی را تعمیرکار باید شخصا برعهده داشته باشد. اطلاعاتی که دستگاه عیب‌یاب از کامپیوتر خودرو دریافت می کنند به چند دسته تقسیم می شوند:

کدهای تشخیص عیب سیستم انژکتوری (عمدتا عیوب الکترونیکی)
کدهای عملکردی موتور

خواندن پارامترها در حالت موتور خاموش که برای این مرحله کامپیوتر یا کامپیوترهای خودرو باید روشن باشند. پس لازم است سوییچ را کاملا باز کنید (حالت اکسسوری کافی نیست) اما نیازی به روشن کردن موتور هم نیست. بلافاصله باید ارتباط کامپیوتر با دستگاه دیاگ برقرار شود
كدهای تشخيص عيب مربوط به عيوب الكتريكی يا الكترونيكی هستند كه در سيستم انژكتوری موتور شامل سنسورها و انژكتورها و ساير عملگرها بوجود آمده و ECU خودرو آنها را تشخيص می‌دهد. اين كدها در حافظه ECU ذخيره شده و دستگاه دياگ این اطلاعات را از ECU خودرو دریافت می کند و بعد از دریافت این کدها آنها را روی صفحه نمایش می دهد.
تعميركار با کمک این کدها می تواند نسبت به رفع عیب خودرو اقدام نماید و با مشاهده این کدها متوجه می شود که کدامیک از قطعات معیوب است. اما سریعا نباید نسبت به تعویض قطعه اقدام کرد!

عیوب مونتاژی یکی از عیوب رایج در سیستمهای انژکتوری موتور خودروها می باشند!
تصور کنید که کانکتور یکی از سنسورها در جای خود شل شده باشد. مسلما وقتی اقدام به تعویض سنسور می کنید، کانکتور آنرا جدا کرده و بعد برروی سنسور جدید محکم جا زده می‌شود … از کجا معلوم که سنسور اولیه سالم و تنها کانکتور آن شل نشده بوده باشد !!! با این کار، عیب شناسایی نشده و تنها بهای سنسور تعویضی به حساب صاحب خودرو نوشته می‌شود.

تشخیص عیوب موتور براساس پارامترها عملکردی راه حل علمی برای تشخیص و عیب یابی است.
لازم به ذکر است که یک تعمیرکار ماهر نیاز کمتری به استفاده از دستگاههای کامپیوتر موسوم به دیاگ تولز دارد زیرا بسیاری از عیوب بوجود آمده در موتور خودروها منشاء مکانیکی داشته و دستگاه دیاگ قادر به تشخیص آنها نیست. اما استفاده از دستگاه دیاگ به عنوان دستگاه اندازه گیری مقادیر عملکردی موتور کمک موثرتری برای تشخیص صحیح عیوب خواهد بود.
خواندن پارامترهای كاری موتور روشن از ديگر قابليتهای دستگاههای عيب ياب است. پارامترهای موتور عبارتند از سرعت موتور، دمای هوا، دمای آب، آوانس جرقه، مقدار سوخت، لين يا ريچ بودن دود اگزوز، مقدار باز بودن دريچه گاز، مقدار باز بودن استپر موتور، و موارد ديگر كه با بررسی آنها می‌توان كاركرد موتور را دقيقا مورد بررسی و ارزيابی قرار داد. اگر كسی بتواند همزمان با بررسی كدهای خطا ، پارامترهای كاری موتور را نيز مد نظر قرار دهد می‌تواند به راحتی عيب موتور اعم از عيوب برقی يا حتی عيوب مكانيكی را نيز تشخيص دهد.

تفاوت دستگاه های دیاگ شرکتی و دستگاه های مولتی برند

هر کمپانی خودروسازی موظف می باشد تا برای تمامی خودروهای توليدی خود دستگاه دياگ مربوط به آن را تهيه و در اختيار تمامی تعميرگاهها و مراكز سرويس خود قرار دهد، این دستگاه دیاگ همواره کاملترین، بهترین و با قابلیت ترین دستگاه برای خودروهای تولیدی آن کارخانه است.. به عنوان مثال، دستگاه دیاگ کارخانه بی ام دبلیو فقط برای خودروهای بی ام دبلیو می باشد و نمی تواند خودروهای بنز را عيب يابی کند.

دستگاه های دیاگ مولتی برند دستگاه هایی هستند که اورجینال کارخانه تولیدی نمی باشند و از این رو قابلیت های کمتری نسبت به دیاگ های شرکتی دارند. این دیاگ ها چندین برند متفاوت را پشتیبانی می کنند که قابلیت پشتیبانی از هر برند نیز بسته به شرکت سازنده و نوع دستگاه متفاوت می باشد

دستگاه های دیاگ همگی به نوعی کد خوان هستند و بطور کلی به دو دسته تقسیم میشوند، دسته دیگری به نام اسکنر ها معروفند که فوق العاده حرفه ای و کارامد هستند. بیشتر این نوع دستگاه ها را در نمایندگی خودروها لوکس، نمایشگاه های مدرن و شرکت های مرتبط با کارشناسی فنی خودرو که به صورت حرفه ای فعالیت میکنند، میتوانید مشاهده کنید. نمونه این نوع از اسکنرها را میتوان دستگاه فوق پیشرفته جی اسکن ( G-SCAN ) نام برد که قابلیت های بسیار فوق العاده ای دارد.

دستگاه های دیاگ برای اینکه بتوانند اطلاعات کامپیوتر خودرو را به نمایش در آورند باید به پورت یا درگاهی در خودرو به نام او بی دی ( OBD ) متصل شوند و البته پورت های او بی دی در خودروهای مختلف در جایگاه های مختلفی قرار دارند، بعضی در زیر داشبورد، بعضی هم زیر کاپوت و بعضی ها در کنسول میانی خودرو.